Rozdrobnienie w sektorach: piekarniczym, mięsnym i mleczarskim w Europie często skutkuje tym, że producenci żywności tradycyjnej (PŻT) są mniej konkurencyjni. Zniechęca ono również do współpracy, może utrudniać finansowanie działalności oraz zmniejsza możliwości w zakresie sprzedaży i marketingu.

W celu lepszego zrozumienia problemów oraz specyficznych wyzwań, jakie stoją przed PŻT, w ramach projektu TRADEIT zorganizowano konsultacje z przedsiębiorstwami (działającymi w sektorach piekarniczym, mlecznym i mięsnym) w celu zidentyfikowania aktualnych technologii, innowacji i potrzeb biznesowych, w tym barier dla wdrażania tych rozwiązań na szczeblu lokalnym. Takie oddolne podejście zaowocowało przeprowadzeniem 340 ekspertyz, a 322 przedsiębiorstwa wzięły udział w związanych z tym tematem warsztatach, seminariach lub gościło wizytatorów w swoich zakładach. Wyniki te podkreślają znaczenie niektórych z najważniejszych problemów, przed jakimi stoi dziś tradycyjny przemysł spożywczy.

Największe wyzwania biznesowe, niezależnie od branży, kraju czy obrotu, to zarządzanie wzrostem, rosnące koszty, niepewność ekonomiczna, brak wiedzy marketingowej i identyfikacji wykwalifikowanych pracowników. Słaby dostęp do zakładów wymieniano jako główny problem w Irlandii, Polsce i we Włoszech. Sektor żywności tradycyjnej jest dynamiczny, producenci żywności skoncentrowani są na strategiach rozwoju i chcą czynić postępy w tym zakresie, w tym rozwijać nowe produkty, co, jak pokazały konsultacje, ma wysoki priorytet dla europejskich PŻT. Jednak pomimo takich ambicji umiędzynarodowienie stanowi prawdziwy problem z powodu istotnych trudności napotykanych w obszarze zapewnienia rynków eksportowych; jedynie niemieccy producenci żywności stanowili tu wyjątek. Nie było jednomyślności ani żadnej wyraźnej tendencji w zakresie organizacji kapitału i dostępu do finansowania jako kwestii biznesowych. Warto zauważyć, że ponieważ zachowywanie równowagi ekologicznej nie było wskazywane jako priorytet, stanowi ono kluczowy problem do rozwiązania w ramach projektu TRADEIT, co sugeruje również, że pierwsza fala działań w tym zakresie powinna mieć na celu podniesienie świadomości i przeprowadzenie kampanii edukacyjnych.

Temat modernizacji technologii okazał się szczególnie interesujący; gotowość do przyjęcia nowych technologii jest bardzo zróżnicowana. Większość przedsiębiorstw zidentyfikowała u siebie brak gotowości do przyjęcia technologii jako główne wyzwanie dla rozwoju organizacji, a gros producentów żywności stwierdziło, że nowe technologie nie są główną barierą dla wzrostu firmy lub jej konkurencyjności. Związane było to z opinią o zasadzie wytwarzania „ręcznego” w produkcji żywności tradycyjnej jako barierze dla modernizacji technologii. Co ciekawe, dostęp do informacji na temat nowych technologii jest prawdziwym problemem dla wielu firm, szczególnie potrzebują one informacji w zakresie rozwoju technologii i infrastruktury wsparcia transferu technologii dotyczących ich konkretnego sektora.

Co ciekawe, około 40% firm było zdania, że popyt na innowacje jest niewielki na rynku żywności tradycyjnej. Dostępność wewnętrznej ekspertyzy dotyczącej innowacji lub jej brak nie są postrzegane jako najważniejszy czynnik, kluczowe są tu: brak funduszy (zarówno wewnętrznych, jak i dostępnych z zewnątrz), brak dostępu do wiedzy z zewnątrz (uniwersytety, centra badawczo-rozwojowe, dostawcy technologii) oraz trudności w znalezieniu partnerów do współpracy. Głównymi obszarami budzącymi zainteresowanie w aspekcie pozyskiwania innowacji i nowych technologii były: bezpieczeństwo i jakość żywności, opakowania, trwałość i zarządzanie łańcuchem żywności.

Szczegółowe zrozumienie tych zagadnień pozwala zespołowi TRADEIT działać w odpowiedzi na konkretne potrzeby PŻT sektora piekarniczego, mleczarskiego i mięsnego w ich regionach. W identyfikacji, wyborze i transferze technologii pomaga szeroki program wydarzeń związanych z Pośrednictwem Technologii, a przedstawicieli MŚP gościć będzie każde z Centrów TRADEIT przy wsparciu eMarketplace (e-rynku)TRADEIT eMarketplace (gdzie PŻT mogą pytać i otrzymać pomoc w zakresie nowych technologii, innowacji i zagadnień związanych z biznesem).Wszystkie wydarzenia promowane są poprzez stronę internetową TRADEIT i jej aktualizacje. Prosimy wpisać się na listę mailingową TRADEIT, jeśli chcą Państwo otrzymywać powiadomienia o zbliżających się wydarzeniach.

TRADEIT obecnie identyfikuje i szereguje pod względem ważności przyszłe działania w zakresie produkcji żywności tradycyjnej (PŻT) w obszarze MŚP w sektorze mleczarskim, mięsnym i piekarniczym, by promować badania, rozwój i innowacje (BRI) wśród przedsiębiorstw zajmujących się produkcją żywności tradycyjnej.

Aby określić bieżący stan innowacyjności MŚP w zakresie żywności i badań w kontekście tradycyjnej, rzemieślniczej i etnicznej żywności, zweryfikowano niedawno ogólnoeuropejskie i krajowe plany strategiczne dotyczące badań i innowacji, w tym europejską platformę technologiczną „Żywność dla życia” (ETP Food for Life), plan strategiczny w zakresie badań (SRA) 2007 oraz plan strategiczny w zakresie badań i innowacji (SRIA) 2012, wspólną inicjatywę programową „Zdrowa dieta dla zdrowego życia” (JPI A Healthy Diet for a Healthy Life), strategie dla branży spożywczej, strategię innowacyjności oraz dokumentację dotyczącą odpowiedniej polityki w celu zidentyfikowania elementów, które istotne są dla branży żywności tradycyjnej.

Kluczowe wyzwania „naukowe” stojące przed MŚP zajmującymi się wyrobem tradycyjnej żywności przedstawiono poniżej.

• Zdrowie i odżywianie: Dzięki rosnącemu popytowi wśród konsumentów zarówno na zdrowszą żywność, jak i żywność o określonych korzyściach zdrowotnych istnieją na rynku znaczne możliwości, które można wykorzystać. Od działań w zakresie BRI wymaga się, aby rozwijały i opisywały wygodne, wysokiej jakości spersonalizowane produkty spożywcze w celu spełnienia różnych potrzeb klientów, w tym, by obejmowały badania służące odkryciu i weryfikacji wpływu określonych środków spożywczych na zdrowie ludzi.
• Bezpieczeństwo: Bezpieczeństwo żywności pozostaje priorytetem dla europejskiego rynku żywności w obliczu wielu niedawnych incydentów z nim związanych. Kluczową potrzebę w zakresie RDI stanowią technologie, które umożliwią wczesne wykrycie i eliminację zagrożenia pod względem chemicznym, biologicznym lub związanym z produkcją.
• Zachowanie równowagi środowiskowej i produkcja zgodna z etyką: Obejmuje wiele zagadnień, jak bezpieczeństwo żywności, zrównoważone pod względem ekologicznym rolnictwo, wyzwania bioekonomiczne, wydajność zasobów i dystrybucja żywności. MŚP również zmagają się z ekonomicznymi wymaganiami stawianymi przez rygorystyczne ustawodawstwo unijne w zakresie ochrony środowiska (na przykład Zintegrowane zapobieganie i ograniczanie zanieczyszczeń (IPPC), koszty związane z dostosowaniem do systemów handlu uprawnieniami do emisji (Emissions Trading Schemes)).
• Przetwarzanie i pakowanie żywności: Nowe technologie w zakresie przetwórstwa, produkcji i pakowania, które są wymagane dla osiągnięcia równowagi pomiędzy zwiększeniem wydajności procesu a wpływem na jakość żywności, bezpieczeństwo i oddziaływanie na środowisko (np. niewielka ilość odpadów, aktywne, inteligentne opakowania).
• Świadomość konsumentów: Badania są niezbędne, aby lepiej zrozumieć potrzeby klienta i zapewnić jego akceptację ulepszeń w zakresie produkcji żywności, jako części zbilansowanej diety i aktywnego stylu życia.
• Łańcuch żywnościowy: Istnieje potrzeba dostosowania tendencji ku większej integralności procesu w całym łańcuchu wartości do organizacji o elastycznym, szybko reagującym podejściu po to, aby mogła ona szybko przystosowywać się i radzić sobie z problemami strukturalnymi, jednocześnie koncentrując się na potrzebach klienta. Wymagane są: technologie rozwijające logistykę (od rolnika, wytwórcy, dystrybutora, detalistę po konsumenta), większa wiedza w zakresie preferencji konsumenckich, strategie cenowe, eksploracja alternatywnych struktur handlowych i działania w zakresie innowacji społecznych.
• Innowacje: Wymagane jest kontynuowanie i upowszechnianie innowacji w sektorze żywności, aby zapewnić, że sektor ten rozwija się i odzyskuje swoją konkurencyjną pozycję w skali światowej.

Wiedza ta zostanie wykorzystana podczas przyszłych konsultacji z zainteresowanymi stronami w celu przyspieszenia i skoncentrowania dyskusji na związanych z kluczowymi dla tradycyjnych i rzemieślniczych producentów rolno-spożywczych zagadnieniach, aby przygotować program badań i innowacji strategicznych dla europejskich MŚP.

Opracowany program badań zaproponuje kwestie służące promowaniu inwestycji w rozwój technologii i procesów, które są istotne i opłacalne ekonomicznie dla małych i mikroprzedsiębiorstw zajmujących się wytwarzaniem żywności.

Obecnie w całej Europie prowadzone są szeroko zakrojone konsultacje w zakresie identyfikacji potrzeb i kwestii badawczych; dziękujemy za wszelkie sugestie i zalecenia: info@tradeitnetwork.eu

TRADEIT zaoferuje 3-dniowy intensywny program szkoleń w zakresie przedsiębiorczości dla doktorantów analizy żywności i menedżerów centrów badań w dniach 15-18 czerwca 2014 roku w Tralee w Irlandii. Uczestnicy będą mieć możliwość rozważenia utworzenia własnej działalności gospodarczej i/lub wprowadzania innowacyjnych rozwiązań dla istniejących MŚP obszaru żywności tradycyjnej.

Najlepszych 25 naukowców i 5 menedżerów centrów badań będzie miało okazję do nawiązania kontaktów z innymi osobami zajmującymi się tymi samymi zagadnieniami i uczestnictwa w panelu dyskusyjnym z udziałem mówców i reprezentantów sektora MŚP oraz korporacji międzynarodowych. Wybranych 30 osób:

• będzie miało okazję odkryć wartość rynkową swoich badań
• będzie miało okazję przyjrzeć się innowacyjnej i przedsiębiorczej kulturze z perspektywy własnego centrum badawczego
• otrzyma wyczerpujący pakiet zasobów
• otrzyma wirtualne wsparcie
• otrzyma wsparcie lokalnego mentora
• otrzyma dostęp do rozległej sieci różnych podmiotów
• otrzyma możliwość bezpłatnego uczestnictwa w Letniej Akademii Przedsiębiorczości
• otrzyma zwrot kosztów podróży za przeloty i noclegi.

Mówcami i uczestnikami paneli odbywających się w ramach akademii będą najwięksi światowi eksperci o dużym doświadczeniu, którzy cieszą się sporymi osiągnięciami zarówno w Europie, jak i poza nią. Szczegółowe dane dotyczące wszystkich prelegentów i panelistów dostępne są na www.tradeitnetwork.eu.

Dzięki wydarzeniom związanym z Akademią uczestnicy będą mieli okazję do nawiązania kontaktów i uczenia się od osób zajmujących się tymi samymi kwestiami, menedżerów centrów badań i przedstawicieli MŚP obszaru żywności tradycyjnej.

Na koniec Letniej Akademii Przedsiębiorczości analitycy sektora żywnościowego  otrzymają pakiet zasobów służący „gotowości do wejścia na rynek”, ale, co ważniejsze, uczestniczyć będą w sieci kontaktów i otrzymają wsparcie od międzynarodowej społeczności TRADEIT, co jeszcze bardziej nastawi ich sposób myślenia w kierunku większej przedsiębiorczości i innowacyjności.

Jak wysłać zgłoszenie?
Prosimy wypełnić formularz aplikacyjny dostępny na www.tradeitnetwork.eu. Ilość miejsc dla uczestników programu jest ograniczona. Prosimy o terminowe wysyłanie zgłoszeń na adres e-mail: breda.odwyer@staff.ittralee.ie do godz. 13:00 w poniedziałek 19 maja 2014 r. lub pocztą tradycyjną: Breda O’Dwyer, Manager CEED, Tom Crean Business Centre, Kerry Technology Park, Tralee, Co. Kerry, Ireland.

„W przypadku małej organizacji elastyczność i łatwość przystosowania się są niezbędne, aby przetrwać na dzisiejszym rynku”— Mikko Sairanen, prezes Maitomaa.

Historia firmy
Stowarzyszenie Maitomaa, obecnie jedna z najstarszych spółdzielni w Finlandii, zostało założone w 1915 roku przez grupę producentów mleka, którzy potrzebowali pojedynczej lokalizacji dla działalności związanej z przetwórstwem mleka i produkcją nabiału. Tworzona obecnie przez około 120 producentów mleka i zatrudniająca około 50 pracowników firma przetrwała czas znaczących zmian i wyzwań, jakie pojawiły się w przemyśle mleczarskim. Z jednej strony liczba producentów mleka jest coraz mniejsza, a z drugiej pozostali „rozrastają się”. Aktualnie w Finlandii funkcjonuje 35 zakładów produkujących nabiał, co stanowi połowę liczby wytwórców nabiału działających 20 lat temu. Rynek produktów mlecznych stał się bardziej globalny i istnieje większe zapotrzebowanie na tradycyjne produkty wysokiej jakości.

Produkty
Maitomaa, największy zakład w kategorii małych mleczarni we wschodniej Finlandii, rozpoczął produkcję masła, a następnie twarogu, które to wyroby są nadal najważniejszymi produktami w ofercie Maitomaa. Firma zajmuje się produkcją mleka konsumpcyjnego od 1995 roku. Wysoki popyt na prawdziwe, czyste fińskie produkty jest kluczowym czynnikiem sukcesu spółdzielni, której dostawcami są jedynie regionalni producenci mleka.

Jak to jest jednak w przypadku wielu tradycyjnych producentów żywności, w celu utrzymania i rozszerzenia udziału w rynku Maitomaa została zmuszona do wprowadzenia innowacji i dywersyfikacji swoich tradycyjnych asortymentów. Z tym też związane jest uruchomienie nowej linii UHT (obróbka w ultra wysokiej temperaturze), wykorzystywanej do produkcji mleka i serków wiejskich. Stosowanie poddanych obróbce składników mleka UHT stworzyło różnorodne możliwości rynkowe, w tym opracowanie produktów bezlaktozowych (mleko UHT nie ma laktozy), na które w Finlandii istnieje wysoki popyt. Firma wykorzystała regionalny i krajowy popyt na produkty o przedłużonej trwałości i planuje ekspansję na nowe rynki ze względu na korzyści logistyczne płynące z dłuższej przydatności do spożycia.

W oparciu o solidny etos innowacji stowarzyszenie Maitomaa zawarło partnerstwo z tradycyjnym browarem, Olvi, co umożliwiło opracowanie unikalnej gamy napojów wysokobiałkowych, przekąsek wysokobłonnikowych i napojów sportowych. Wszystkie markowe produkty Maitomaa sprzedawane są w całym kraju, firma dostarcza produkty marek własnych do wielobranżowych detalistów, takich jak Lidl i SOK, a 35% produkcji masła eksportowane jest do krajów w całej Europie.

Przyszłościowe plany i marketing
Jeśli chodzi o przyszłe plany organizacji, istnieje szereg kluczowych obszarów, w tym ciągły wzrost obrotu wewnętrznego poprzez połączenie marketingu i rozwoju produktów i jednoczesna ekspansja na rynki rosyjskie.

Linia UHT stwarza wiele możliwości, jednak rozwój nowych produktów wymaga znacznych inwestycji, a zapewnienie niezbędnych zasobów jest niezwykle trudne. Maitomaa dostrzega konieczność strategicznego ukierunkowania na innowacyjność produktów, ale koncentruje się również na lepszym dostosowaniu i większej innowacyjności swoich działań marketingowych. Firma ma zamiar całkowicie przenieść swoje kampanie marketingowe w świat reklamy cyfrowej i mediów społecznościowych, co ma wzmocnić ich skuteczność w docieraniu do nowych konsumentów i rynków.

Maitomaa jako organizacja kładzie silny nacisk na zachowywanie równowagi ekologicznej i ochronę środowiska, inwestycje w nowe technologie służące zmniejszeniu zużycia energii i emisji szkodliwych substancji, które redukują tym samym ilość śladu węglowego. Firma uzyskała również certyfikat dbałości o środowisko dla producentów rolnych działających na terenie Finlandii — Hyvää Suomesta. Element ten również wyróżnia firmę, co z pewnością zostanie przez nią wykorzystane.

Mimo że przed organizacją stoją znaczące wyzwania, takie jak zmienność rynku, ceny mleka, wymagania prawne i te dotyczące zasobów, Mikko Sairanen jest przekonany, że Maitomaa czeka świetlana przyszłość.

Projekt TRADEIT
Sawoński Uniwersytet Nauk Stosowanych wprowadził Maitomaa do konsorcjum TRADEIT w fazie opracowywania projektu, a obecnie firma jest jednym z partnerów producentów żywności tradycyjnej.

Maitomaa ma nadzieję na nawiązanie kontaktów z innymi przedsiębiorstwami, podmiotami zajmującymi się opracowywaniem produktów i technologii, by móc rozwijać własne innowacje i pomysły dotyczące nowych procesów i wyrobów, najlepiej poprzez otwarte forum innowacji. Mikko stwierdził, że „łatwiej jest tworzyć rozwiązania, gdy otrzymuje się pomoc od innych przedsiębiorstw i gdy można się zrewanżować, dając tym samym możliwość poszerzania wiedzy i dzielenia się nią”. Organizacja Maitomaa zidentyfikowała własne szanse i możliwości w zakresie gospodarki odpadami, kwestii ochrony środowiska, rozwiązań związanych z opakowaniami i rozwojem produktu, które to zostaną przez nią przeanalizowane, a następnie opracowane w kontekście wdrożenia dzięki sieci i wsparciu działań w ramach projektu TRADEIT. Dla firmy jeszcze bardziej ekscytująca jest możliwość opracowywania nowych procesów i rozwiązań, która nie pojawiłaby się, gdyby nie udział w projekcie.